Phóng viên: Xin Thứ trưởng đánh giá về tác động của dịch COVID-19 đối với dòng vốn FDI tại Việt Nam cũng như tác động tới doanh nghiệp FDI như thế nào?
Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc: Tính đến tháng 9 năm 2021, cả nước có 34.141 dự án đầu tư còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 403,19 tỷ USD. Vốn thực hiện ước đạt 245,14 tỷ USD, bằng 60,8% tổng vốn đầu tư. Khu vực này phát triển nhanh và có hiệu quả, trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng, thu ngân sách, tăng giá trị kim ngạch xuất khẩu, tạo việc làm và nâng cao thu nhập của người lao động.
Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đang tác động hết sức tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; trong đó, có doanh nghiệp FDI; gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài trong việc tìm hiểu cơ hội đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, bao gồm cả các giao dịch mua bán và sáp nhập (M&A).
Đặc biệt, đợt dịch lần thứ 4 đã ảnh hưởng trực tiếp đến các trung tâm công nghiệp lớn của cả nước như: Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bắc Giang, Bắc Ninh… là những nơi tập trung nhiều doanh nghiệp FDI, khiến các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề, làm đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất. Nhiều doanh nghiệp bị đảo lộn sản xuất kinh doanh; có doanh nghiệp phải dừng một phần, thậm chí toàn bộ hoạt động.
Trước những khó khăn trên của doanh nghiệp, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã luôn đồng hành, chia sẻ với những khó khăn mà doanh nghiệp đối mặt; đã nỗ lực và hành động quyết liệt vì một mục tiêu cao nhất là phòng, chống dịch hiệu quả, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh; đảm bảo hài hòa, hợp lý giữa phòng, chống dịch và sản xuất kinh doanh .
Chúng tôi cũng thấy rằng, ở chiều ngược lại, cộng đồng doanh nghiệp; trong đó, có doanh nghiệp FDI, đã thể hiện tinh thần đoàn kết, chung tay chia sẻ có trách nhiệm với Chính phủ, chính quyền địa phương, hỗ trợ người dân, cộng đồng trong cuộc chiến với dịch COVID-19 bằng nhiều hình thức. Các doanh nghiệp đã thể hiện tinh thần vượt khó, thích ứng với tình hình mới, duy trì sản xuất, tạo việc làm cho người lao động, đóng góp vào phát triển kinh tế-xã hội.
Điều này thể hiện sự tin tưởng của các nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp FDI vào môi trường kinh doanh của Việt Nam và tính hiệu quả trong các giải pháp đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp và thu hút đầu tư của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Cộng đồng doanh nghiệp FDI đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong việc ứng phó với dịch bệnh, bày tỏ sự lạc quan vào khả năng phục hồi kinh tế của Việt Nam và cam kết tiếp tục đầu tư, kinh doanh lâu dài, nhất là khi Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xây dựng lộ trình thích ứng an toàn, xác định quan điểm mới về chống dịch.
Phóng viên: Mặc dù lạc quan trước những triển vọng trong thu hút FDI nhưng đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp tiếp tục có tác động không nhỏ tới hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, theo Thứ trưởng đâu là những nguyên nhân?
Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc: Thực tế cho thấy, mặc dù đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội của các quốc gia; trong đó, có Việt Nam. Dòng vốn FDI toàn cầu sụt giảm mạnh và chưa có dấu hiệu phục hồi.
Cùng với đó, đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp tiếp tục có tác động không nhỏ tới hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Theo đó, một số nguyên nhân là do thiếu hụt lao động; việc hạn chế nhập cảnh và chính sách cách ly dài ngày; đồng thời, việc phong tỏa nhà máy và hạn chế di chuyển của người lao động trong các khu công nghiệp làm đình trệ sản xuất, đứt gãy chuỗi cung ứng cũng góp phần làm ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư mới đang có kế hoạch đầu tư vào Việt Nam.
Bên cạnh đó, chính sách thu hút đầu tư có chọn lọc của Việt Nam như giảm số lượng, tăng về chất lượng đã làm loại bỏ các dự án quy mô nhỏ, ít giá trị gia tăng.
Ngoài ra, dòng vốn đầu tư nước ngoài toàn cầu suy giảm mạnh cũng làm ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Sự cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài giữa các quốc gia ngày càng gia tăng. Hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp toàn cầu giảm sút…
Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, để doanh nghiệp FDI yên tâm đầu tư lâu dài tại Việt Nam, Chính phủ cũng như Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có những giải pháp, chính sách gì để tháo gỡ khó khăn và chia sẻ với các nhà đầu tư nước ngoài?
Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc: Trong bối cảnh các doanh nghiệp phải đối mặt với khó khăn, thách thức trước đại dịch, cùng với các đợt phong tỏa, giãn cách liên tiếp và nghiêm ngặt, Chính phủ đã tham mưu cho Đảng hoặc trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm đảm bảo vừa phòng chống, dịch bệnh, vừa đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Theo đó, Chính phủ đã ban hành một số Nghị định, Nghị quyết chuyên đề về miễn, giảm tiền thuê đất; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động; hỗ trợ giảm tiền điện, giảm giá điện…
Gần đây, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 105/NQ-CP ngày 9/9/2021 về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19. Trên cơ sở Nghị quyết này, các bộ, ngành, địa phương đang khẩn trương tổ chức thực hiện linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tiễn.
Quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là doanh nghiệp là chủ thể, trung tâm; đầu mối giải quyết là các địa phương. Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương sẽ đồng hành, tạo điều kiện hỗ trợ tốt nhất về cơ chế, chính sách để doanh nghiệp duy trì, phục hồi và phát triển sản xuất.
Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế đang hoàn thiện để trình cấp có thẩm quyền xem xét việc ban hành Hướng dẫn “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” để nới lỏng và khôi phục các hoạt động kinh tế - xã hội theo nguyên tắc mở cửa có lộ trình, từng bước có kiểm soát và liên tục đánh giá để kịp thời điều chỉnh phù hợp, đảm bảo an toàn để sản xuất, sản suất phải an toàn.
Qua làm việc, các hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp FDI cũng đều ghi nhận và đánh giá cao các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp thời gian qua và cho rằng các chính sách này đã góp phần giảm bớt những khó khăn mà doanh nghiệp đang phải gánh chịu, giúp doanh nghiệp có thể duy trì, ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh và việc làm cho người lao động.
Với chủ trương đúng đắn và kịp thời của Đảng, sự quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tôi tin tưởng chắc chắn rằng, hoạt động FDI tiếp tục sẽ có nhiều chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới.
Phóng viên: Trước những nỗ lực của Chính phủ, Thứ trưởng nhận định như thế nào về tiềm năng của Việt Nam trong việc thu hút dòng vốn FDI này trong thời gian tới?
Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc: Bên cạnh những tác động tiêu cực, đại dịch COVID-19 cũng là cơ hội để chúng ta tiếp tục hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực quản trị, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy thực hiện Chính phủ điện tử. Đồng thời, góp phần thúc đẩy một số mô hình sản xuất kinh doanh mới như: kinh tế số, chuyển đổi doanh nghiệp dựa trên nền tảng số; phát triển một số ngành công nghiệp quan trọng như công nghiệp dược, tăng cường hệ thống năng lực y tế của địa phương… Đây cũng chính là cơ hội để các nhà đầu tư nghiên cứu cơ hội đầu tư.
Gần đây nhất, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 06/8/2020 về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ. Phát triển công nghiệp hỗ trợ tiếp tục là một trong những giải pháp quan trọng để Việt Nam cải thiện chất lượng nền kinh tế, phát triển bền vững và tránh bẫy thu nhập trung bình; giúp tăng khả năng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, đẩy mạnh tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước. Từ đó, tạo tính lan tỏa mạnh mẽ, giúp các doanh nghiệp trong nước có thể tham gia sâu vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI và chuỗi giá trị toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia.
Những tín hiệu tích cực này đã cho thấy sự lạc quan, tin tưởng về khả năng phục hồi phát triển kinh tế-xã hội mạnh mẽ của Việt Nam trong thời gian tới. Đồng thời, khẳng định Việt Nam vẫn là điểm đến đầu tư an toàn, hấp dẫn và tiềm năng đối với các nhà đầu tư.
Phóng viên: Xin trân trọng cám ơn Thứ trưởng!
