Thạch đen là loại cây bản địa được trồng từ rất lâu đời ở tỉnh Lạng Sơn; trong đó, tập trung trên tại địa bàn huyện Tràng Định, Bình Gia, Văn Lãng với diện tích từ 2.000 – 3.000 ha. Năm 2021, sản lượng cây thạch đen đạt 16.000 tấn với diện tích hơn 3.000 ha. Loại cây này đã mang lại thu nhập kinh tế cao và ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống của nông dân. Vì vậy, thạch đen được Lạng Sơn đưa vào danh mục cây trồng chủ lực của địa phương và sản xuất thành vùng hàng hóa tập trung, tăng sản lượng cây trồng; được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể; Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cấp bằng bảo hộ giống cây trồng mới đối với thạch đen huyện Tràng Định.
Hiện cây thạch đen tỉnh Lạng Sơn đang được chế biến thành 3 dạng chính: sơ chế thô, sản xuất bột thạch và chế biến sản phẩm thạch đóng hộp với 1 nhà máy chế biến sản phẩm tinh bột cùng 10 cơ sở chế biến thạch ăn liền đóng hộp. Sản lượng thạch đen chủ yếu sơ chế thành các khối thạch đen khô. Ngoài thị trường trong nước, thạch đen Lạng Sơn còn được xuất khẩu thô sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc… chiếm khoảng 70% tổng sản lượng toàn tỉnh. Riêng thị trường Trung Quốc, trong 8 tháng của năm 2021 xuất khẩu đạt trên 1.200 tấn với tổng kim ngạch khoảng 2 triệu USD, tăng gấp 3 lần so với năm 2020.
Tại hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu nhấn mạnh, cây thạch đen sẽ được ưu tiên phát triển để trở thành sản phẩm chủ lực của địa phương. Tháng 12/2020, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với thạch đen xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc. Đây là cơ hội để mở rộng vùng sản xuất chuyên canh bởi Lạng Sơn là tỉnh có diện tích trồng thạch đen lớn nhất cả nước.
Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, việc phát triển cây thạch đen của Lạng Sơn đang gặp một số khó khăn trong quảng bá, giới thiệu sản phẩm; việc thu hoạch bảo quản còn thủ công, chưa ứng dụng nhiều máy móc để giảm công lao động; chưa có cơ sở sản xuất giống cây này...
Để từng bước xây dựng và đưa thạch đen thành sản phẩm quốc gia, tỉnh Lạng Sơn mong muốn cơ quan chuyên môn trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu, khảo sát đầu tư xây dựng nhà máy chế biên tại chỗ, phát triển vùng nguyên liệu theo chuổi khép kín; hỗ trợ kết nối tiêu thụ cũng như chế biến sâu; hỗ trợ ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trồng và chăm sóc cây thạch đen để nâng cao giá trị sản phẩm…
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến đánh giá, đối với thạch đen, thị trường lớn nhất là Trung Quốc. Hội nghị là cơ hội lớn để xúc tiến, quảng bá, xuất khẩu sản phẩm của cây thạch đen trong thời gian tới. Các địa phương trồng thạch đen trong đó có tỉnh Lạng Sơn cần tiếp tục tổ chức sản xuất, trồng có hiệu quả; chú ý đến việc quy hoạch diên tích, tăng cường truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng; khuyến khích phát triển chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm thạch đen hàng hóa.
Đồng thời, các địa phương cần phối hợp với cơ quan chức năng để kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng, đáp ứng yêu cầu của thị trường nước ngoài; đẩy mạnh nghiên cứu bảo quản thạch để kéo dài thời gian sử dụng nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu an toàn thực phẩm…
Đánh giá việc phối hợp xúc tiến, tiêu thụ sản phẩm thạch đen, ông Điêu Vệ Hồng - Phó Giám đốc Sở Thương mại Quảng Tây (Trung Quốc) bày tỏ sự tin tưởng hợp tác thương mại giữa Quảng Tây và tỉnh Lạng Sơn sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai.
Theo thống kê, năm 2021, Quảng Tây đã nhập khẩu số thạch đen khô với giá trị khoảng 15 triệu nhân dân tệ. Thời gian tới, Sở Thương mại Quảng Tây sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp đang thực hiện sản xuất và tiêu thụ thạch đen để tăng thêm sản lượng và giới thiệu nhiều doanh nghiệp tham gia thúc đẩy hợp tác thương mại sản xuất, tiêu thụ.
Hội nghị đã gợi mở những giáp pháp, giải đáp kiến nghị, vướng mắc một số doanh nghiệp trong và ngoài nước liên quan đến việc sản xuất, chế biến sản phẩm và xuất khẩu thạch đen trên địa bàn…
Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu mong muốn, những nội dung trao đổi sẽ được hiện thực hóa bằng các chương trình, hành động cụ thể. Tỉnh Lạng Sơn cam kết luôn đồng hành và hỗ trợ tối đa, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tham gia đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh sản phẩm thạch đen trên địa bàn./.
